Trabzon’da 1920’li yıllarda Makarna Fabrikası olduğunu, Muzaffer Başkaya’nın ‘Cumhuriyetin İlk Yıllarında Trabzon’da Ekonomik Hayat’ adlı eserinde okudum ve öğrendim.
Çocukluğumuzda annem ve babaannem evde hamur yoğurur, sini üzerinde yufkadan kalın açar ve sonra bıçakla kesip, makarna yaparlardı. Bu şekilde hala çoğu yerde makarna yapılır. Ve lezzetlidir de. Hatta eskiden üzerine şeker bile serperlerdi.
  Başkaya, İstikbal, Zafer Gazeteleri ile TC salnamelerini kaynak göstererek,  Trabzon’da Cumhuriyet ilanı öncesinde 1921 yılında Uzun Sokak Konak Cami civarındaki makarna fabrikası hakkında bilgi verirken şunları yazdı...  

‘Fabrikada; en halis ve has undan çubuk, kesme, arpa, tel, susam ve envai şehriyeler, fiyonk. Salyangoz türü makarna imal edilip, toptan satılırdı.         Fabrika sahipleri, Ramazan ayında verdikleri ilanlarda, kendi makarnalarının İstanbul’dakilerle aynı kaliteye sahip olduğunu belirtiyor ve fabrikaya gelen müşterilere uygun fiyatla satış yapılacağını ilan ediyordu. Ramazan aylarında satışlarını arttırmak isteyen fabrika sahipleri Hamamizade Hafız Abbas Efendi ve ortağı Ali Aga, gazetelere şu şekilde ilan vermiştir, ‘Uzun Sokak’ta maruf makarna fabrikası Ramazan-ı Şerif münasebetiyle bir derece daha tekamül etmiştir. Mal daha nefis çıkıyor. Perakende suretiyle de satış yapılıyor. Gerek fabrikaya gerek müracaat edenler memnun edilir’ Cumhuriyet ilanı ardından da faaliyetine devam eden fabrika ile en geniş bilgi 1927 yılı Devlet Salnamesinde verilmiştir. Burada verilen bilgilere bakıldığında fabrikada, 10.5 beygir kuvvetindeki bir motorla senevi 20 ila 25 bin kilo makarna imal edilmekteydi. Ayrıca fabrika el değiştirerek Beşirzade Ali Rıza Efendi tarafından işletiliyordu’.
Başkaya eserinde Trabzon’da Cumhuriyet ilanından sonraki fabrikaların büyük çoğunluğunun imparatorluk yıllarından kalmış olduğunu belirtir. Şehirdeki fındık kırma fabrikalarının büyük kısmı Cumhuriyet öncesine aitti. Bu dönem öne çıkan fabrikaların başında balık yağı ve müskirat (alkollü içkiler) fabrikaları geliyormuş.
Eserde ayrıca o dönemler Trabzon’daki üretim tesislerinin sayısı da veriliyor. 100 yıl öncesinde Trabzon ve bölgenin nüfusu bugünkü nüfustan çok çok azdı. O dönemler bu kentte çok şey üretiliyordu.